Dogodilo se na današnji dan, 7. april

 

1348. – U Pragu osnovan univerzitet, prvi u centralnoj Evropi.

1498. – Umro francuski kralj Šarl Osmi, koji je vladao od 1483, a pod pritiskom plemstva 1494. je započeo ratove za osvajanje Italije, okončane šest decenija poslije njegove smrti. Uspio je da privremeno osvoji Napuljsku Kraljevinu, a pohodi na Italiju su imali krupne kulturne posljedice, jer su pokrenuli širenje humanističke kulture u Francuskoj.

1614. – Umro španski slikar i vajar grčkog porijekla Dominikus Teotokopulos, poznat kao El Greko, čije je originalno slikarstvo prožeto pravoslavnom tradicijom i italijanskom renesansom. S rodnog Krita, preko Venecije – gdje je učio slikarstvo kod Jakopa Tintoreta – i Rima, dospio je u španski grad Toledo, u kojem je živio 37 godina i ostao do smrti. Nepriznavanjem trodimenzionalnog prostora i klasične perspektive i tehnikom slikanja izduženih ljudskih figura, razlikovao se od svih slikara svog vremena, ali je tek početkom 20. vijeka shvaćeno da je jedan od najvećih majstora u istoriji slikarstva. Najviše je slikao portrete i obrađivao religiozne teme, jer su narudžbine Crkve bile njegov glavni izvor prihoda, ali nije prihvatao slikarstvo kao instrument vjerske propagande, zbog čega je imao veoma rđavu reputaciju u rimokatoličkim krugovima u Španiji i često se sukobljavao s vjerskim vlastima. I sam kralj Felipe Drugi mu je prebacivao da je „površan“ u obradi vjerskih tema. Djela: „Pogreb grofa Orgaza“, „Duhovi“, „Blagovijesti“, „Molitva na Maslinovoj gori“, „Laokon“, „Toledo“, „Ortensio Feliks de Paravisino“.

1770. – Rođen engleski pisac Vilijam Vordsvort, čija je poezija označila prelaz iz klasicizma u romantizam. Najznačajniji je stvaralac prve generacije engleskih romantičara i ideolog novih kretanja u poeziji, mada ih sam nije označio kao romantizam. Centralna tema njegove lirike bila je opis osjećanja mistične povezanosti s prirodom. Boravio je 1791. i 1792. u revolucionarnoj Francuskoj, postavši vatreni republikanac. Djela: zbirka pjesama „Lirske balade“, stihovana autobiografija „Preludijum“.

1772. – Rođen francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista koji je smatrao da je kapitalizam „asocijalan“, jer su u njemu pojedinci u stalnom ratu jedni s drugima. Ekonomsko-društveni razvoj razvrstao je u tri perioda: predindustrijski, „rasparčanu, neprijatnu industriju“ u kapitalizmu i društvenu, privlačnu industriju. Smatrao je da se društvo može preobraziti u harmoniju pomoću eksperimentalnih zajednica falangi u kojima ljudska individualnost dostiže vrhunac, što doprinosi opštoj harmoniji. Djela: „Novi industrijski i društveni svijet“, „Teorija četiri pokreta“, „Sabrana djela“ /šest knjiga, posthumno/.

1809. – Karađorđe, aktom Praviteljstvujuščeg sovjeta srpskog, poklonio Adu Ciganliju komandantu varoši beogradske Mladenu Milovanoviću za zasluge Otečestvu.

1858. – Rođen Đorđe Stanojević, fizičar, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu. Bio je upravnik Astronomske i meteorološke opservatorije, konstruktor prve radio-stanice u Beogradu i pionir elektrifikacije u Srbiji.

1887. – Ministar prosvete i crkvenih dela Srbije Milan Kujundžić – Aberdar potpisao Ukaz o osnivanju Astronomske opservatorije u Beogradu.

1891. – Prvo Beogradsko društvo za gimnastiku i borenje preraslo u Beogradsko gimnastičko društvo „Soko“.

1915. – Rođena američka pjevačica Elinora Fejgn, poznata kao Bili Holidej, nazvana „kraljicom džeza i bluza“. Prema muzičkim kritičarima, još se ni jedan džez-pjevač nije približio njenim interpretacijama.

1929. – Radio-Beograd prvi put prenosio sportsku utakmicu u Jugoslaviji. Reporter Rade Stoilović je prenosio drugo poluvrijeme susreta beogradskih fudbalskih ekipa BSK – Jugoslavija.

1939. – Rođen američki filmski režiser, scenarista i producent Frensis Ford Kopola, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca u SAD u drugoj polovini 20. vijeka, dobitnik pet „Oskara“ i dvije „Zlatne palme“ festivala u Kanu. Filmovi: režija – „Demencija“, „Sada si veliki dječko“, „Dolina sreće“, „Pleme kiše“, „Kum“, „Prisluškivanje“ /“Zlatna palma“/, „Kum 2“ /“Oskar“/, „Veliki Getsbi“, „Apokalipsa sada“ /“Zlatna palma“/, „Kum 3“, „Kapetan Eo“, „Pegi Su se udala“, „Njujorške priče“, „Gori li Pariz?“, „Paton – žudnja za slavom“ /“Oskar“/, „Prisluškivanje“/“Oskar“/, produkcija – „Američki grafiti“.

1939. – Fašistička Italija počela invaziju Albanije.

1943. – Umro srpski pisac i diplomata Jovan Dučić, član Srpske kraljevske akademije, čija je lirika – izuzetne versifikacije, jezika i plastičnosti slika – udarila pečat srpskoj poeziji u prvoj polovini 20. vijeka. Diplomirao je prava u Parizu i od 1912. do 1941. bio ambasador kraljevina Srbije i Jugoslavije u velikim evropskim gradovima. Dugo poslije oslobođenja zemlje komunističke vlasti su nastojale da ga ignorišu kao stvaraoca zbog njegovog političkog opredjeljenja, lijepeći mu posmrtno, s vremena na vrijeme, etiketu „velikosrpskog nacionaliste“. Tokom Drugog svjetskog rata među prvima je ukazivao na zločinačku prirodu ustaške Nezavisne Države Hrvatske i stravični genocid nad Srbima. Njegove kosti su tek nedavno prenesene u rodno Trebinje, a umro je u Geri u SAD, u emigraciji. Već prvom zbirkom – „Pesme“, objavljenom 1901. u Mostaru, predstavio se kao nadahnut liričar i pjesnik obuzet temama bola i usamljenosti, ljubavi i smrti. Pisao je i prozu /“Jutra sa Leotara“/, putopise /“Gradovi i himere“, „Pismo iz Ženeve“, „Pismo s Alpa“, „Pismo iz Španije“/, eseje /“Blago cara Radovana“, „Moji saputnici“, „Staza pored puta“/, studije /“Grof Sava Vladislavić“/, istorijske spise /“Vjerujem u Boga i u srpstvo“/.

1945. – Američki avioni u Drugom svjetskom ratu potopili najveći japanski ratni brod – „Jamato“.

1947. – Umro američki automobilski magnat Henri Ford, koji je najviše doprinio naglom razvoju automobilizma. Prve „benzinske kočije“ je konstruisao 1896, a od 1899. je proizvodio automobile. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, a 1908. je stvorio „model T“, prvi „narodni automobil“.

1953. – Švedski diplomata Dag Hamaršeld izabran za generalnog sekretara UN.

1955. – Umrla američka filmska glumica Teda Bara, prvi „vamp“ u istoriji kinematografije, tip fatalne žene koja izaziva masovne erotske fantazije. Filmovi: „Kleopatra“, „Karmen“, „Saloma“, „Žena tigar“, „Dama s kamelijama“, „Pjesma sirene“.

1963. – Donesn ustav kojim je naziv Federativna Narodna Republika Jugoslavija promijenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, a Josip Broz proglašen doživotnim šefom države. Njegovi tvorci su isticali da je to prvi dokument novog tipa u istoriji ustavnosti, jer sadrži elemente „jedne prave povelje novog društva“, ali su poslije samo 11 godina donijeli novi ustav, čiji su konfederalni elementi omogućili razbijanje Jugoslavije 1991.

1966. – Iz Sredozemnog mora kod španske obale izvađena američka hidrogenska bomba, ispala iz aviona zbog tehničke greške.

1979. – Umro Justin Popović, teolog, filozof, književnik i arhimandrit. Bio je arhimandrit manastira Ćelije, doktor teologije, profesor Beogradskog univerziteta i duhovnik. Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve marta 2010. godine u diptihe svetih unio je ovog svetitelja kao Justina Ćelijskog. Blagoje Popović, kasnije otac Justin, rođen je u Vranju 1894. godine od oca Spiridona i majke Anastasije. Porodica Popovića je kroz generacije bila sveštenička, jedino je Blagojev otac Spiridon bio samo crkvenjak.Blagoje biva mobilisan u „đačku četu“ pri vojnoj bolnici u Nišu tokom Prvog svjetskog rata, a kasnije oni se zajedno sa vojskom i sveštenstvom povlače preko Albanije. Stigavši u Skadar, Blagoje moli patrijarha Dimitrija za monaški postrig, patrijarh blagosilja i bogoslov Blagoje postaje monah Justin. Od 1934. je profesor Bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Zajedno sa Branislavom Petronijevićem osnovao Srpsko filozofsko društvo 1938. u Beogradu. Bavio se prevođenjem bogoslovsko-asketske i svetotačke literature. Po izbijanju Drugog svetskog rata, otac Justin boravi po mnogim manastirima. Najviše vremena je provodio u ovčarsko-kablarskim manastirima, u kojima je i uhapšen posle rata od strane komunističkih vlasti. Poslije pritvora, premjestio se u manastir Ćelije. U Ćelije je došao 1948. godine po blagoslovu vladike šabačko-valjevskog Simeona i mati igumanije Sare, koja je došla sa nekoliko svojih sestara iz manastira Ljubostinje u Ćelije, nekoliko godina ranije. Otac Justin je stalno bio proganjan, saslušavan, privođen. Malo je bilo onih koji su stajali u njegovu odbranu.

1980. – SAD prekinule diplomatske odnose sa Iranom.

1990. – Feribot „Skandinavska zvijezda“ zahvaćen plamenom tokom krstarenja u Sjevernom moru između Norveške i Danske i u nesreći je poginulo 158 ljudi.

1992. – Skupština u Banjaluci na osnovu plebiscita srpskog naroda u bivšoj Bosni i Hercegovini u novembru 1991. proglasila nezavisnost Republike Srpske, a Biljana Plavšić i Nikola Koljević su saopštili da su podnijeli ostavke u Predsjedništvu BiH.

1992. – Osnovana, na Palama, Srpska novinska agencija – SRNA.

1992. – SAD priznale bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i BiH.

1992. – Vojska Hrvatske počinila ratni zločin u srpskim selima kod Kupresa – samo u Malovanu je zaklano 28 civila.

1994. – Tokom krvavih orgija vojske, policije i bandi, u glavnom gradu Ruande Kigaliju ubijen premijer Agate Uvilingijimana.

1997. – Vladini vojnici u Lumumbašiju, drugom po veličini gradu u Zairu, položili oružje i priključili se pobunjenicima, koji su nezadrživo napredovali prema glavnom gradu Kinšasi.

2003. – Osumnjičeni za ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića – Zvjezdan Jovanović priznao da je pucao na premijera zbog ubjeđenja, a na radi novca. On je u iskazu naveo da je ubistvo od njega tražio Milorad Luković.

2004. – Škotski lord Bonomi imenovan za sudiju u procesu protiv Slobodana Miloševića, umjesto Ričarda Meja.

2004. – Specijalno tužilaštvo obustavilo krivični postupak protiv generala Ace Tomića, koji je bio optužen za krivično djelo udruživanja radi neprijateljske djelatnosti u procesu koji je vođen zbog ubistva premijera Srbije Zorana Đinđića.

2004. – Sud u Moskvi osudio ruskog istraživača Igora Sutjagina, optuženog za špijunažu u korist SAD, na zatvorsku kaznu od 15 godina.

2004. – Ruanda obilježila desetu godišnjicu od genocida u kojem je stradalo oko 800. 000 ljudi.

2006. – Sud BiH osudio Neđu Samardžića na 12 godina zatvora za ratni zločin protiv čovječnosti u Foči 1992. i 1993. godine, što je prva presuda za ratne zločine od formiranja Odjeljenje za ratne zločine Suda BiH.

2009. – Umrla je Irena Grickat-Radulović, srpski filolog, leksikograf, istoričar jezika, član SANU. Bila je naučni savjetnik Instituta za srpski jezik i načelnik Arheografskog odjeljenja Narodne biblioteke Srbije.

2017. – U Zagrebu umro Relja Bašić, jugoslavenski i hrvatski pozorišni, filmski i televizijski glumac i redatelj. Bio je član Hrvatskog helsinškog odbora za ljudska prava, nosilac titule UNESKO „Umjetnik za mir“.

(Agencije)

Na fotografiji: Đorđe Stanojević