Osamdeset godina od smrti jedne od najmisterioznijih ličnosti u Jugoslaviji: Odabran za vrijeme opasnog življenja

 

Jednog od najčuvenijih Stočana bio je glas da je “čovjek sa sto lica”, ne zbog njegove prevrtljive prirode, naprotiv – imao je čvrst karakter kao kamen ljutac sa zavičajnog Hrguda. Te mnogostruke identitete i paralelne živote je imao kao vrhunski obavještajac, jedan od najvećih u 20. vijeku, piše Glas Srpske u tekstu koji potpisuje Dragan Mijović.

Bio je to glavom Mustafa Mujka Golubić, čovjek rijetkog soja ljudi koji  uporno slijede svoju ideju, ne pitajući za cijenu. Čovjek obdaren i odabran za opasno življenje i velika djela. Da li slučajno, ali njegovo ime na arapskom upravo znači “odabrani”. U mozaiku njegove biografije nedostaju mnoge kockice vjerodostojnih fakticiteta, što je prosto uobičajeno za ljude njegovog zanata.

Prazna polja tog mozaika popunjavali su razni autori naduvanim nagađanjima i glasinama. Tako je počela da se ispreda legenda koja Golubića smješta u milje filmskih trilera bondovskog tipa. Neki ga čak i nazivaju jugoslovenskim Džejms Bondom, iako je to ime, zahvaljujući Flemingu, za sebe rezervisao jedan drugi srpski obavještajni as – Duško Popov (Tricikl).

Istina je da je mnogo različitih života pretopljeno i kondenzovano u ovoj harizmatičnoj ličnosti: mladobosanac, srpski nacionalista, četnik Voje Tankosića, zakleti crnorukac, mason, agent OHRANE, visoki oficir NKVD, profesionalni revolucionar, dželat Kominterne, rafinirani bonvivan i veliki zavodnik i poliglota, Staljinov intimus, noćna mora evropskih policija, novinar i ko zna šta sve ne. Ostaće tajna da li je bio vrbovan za tajne službe i organizacije ili je sam kucao na njihova vrata, gonjen instinktom rođenog buntovnika koji želi mijenjati svijet, a možda je usput i njegov mačistički duh snažno stremio avanturi.

A kako je sve počelo?

U Sarajevskoj gimnaziji 1905. postaje član Mlade Bosne. Tri godine kasnije, zbog javnog protivljenja aneksiji, iz škole je istjeran, da bi gimnaziju nastavio u Beogradu. Ponosni momak sa fesom na glavi, koji se predstavljao kao hercegovački Srbin muslimanske vjeroispovijesti, brzo je skrenuo pažnju na sebe. Kada je za opkladu skočio u Savu sa previsokog željezničkog mosta, pokazao je da ima srce i druge organe potrebne za smjele akcije, pa se uskoro, obreo među komitama Voje Tankosića, zajedno sa desetinama momaka iz BiH.  Po izbijanju Balkanskog rata njegov odred se bori u najkrvavijim okršajima, gdje zaslužuje čin narednika i Obilićevu medalju za hrabrost, a 1913. kao jedan od najboljih maturanata u klasi, dobija stipendiju Kraljevske vlade za studije prava, koje će pohađati u Lozani, Ženevi, a potom i Parizu. Tu, kao pouzdani Apisov crnorukac, sa Vladimirom Gaćinovićem kuje plan za atentat na Oskara Poćoreka. Početkom Velikog rata prekida studije i stavlja se na raspolaganje otadžbini, dobija čin poručnika i raspored u Kraljevoj gardi. Hrabro se bori sve do 1915, kada po Apisovom nalogu odlazi u Rusiju i dovodi 1000 dobrovoljaca.

Potom prolazi albansku golgotu, a poslije likvidacije Apisa i drugova u poznatom Solunskom procesu, kada i sam dobija godinu dana zatvora, postaje smrtni neprijatelj kralja Aleksandra. Sredinom 20-tih kreće se na relaciji Pariz-Beograd-Leskovac-Beč-Berlin i Prag, kada postaje i član KPJ. Ni tada ne kida veze sa Crnom rukom, prije svih tajanstvenim Božinom Simićem. Neumorno agituje među tamošnjim studentima iz naših krajeva i izdaje partijsku štampu. Nekako u to vrijeme počinje i njegov rad za sovjetsku tajnu službu, gdje je vjerovatno preveden sa mnogim agentima iz OHRANE, tajne službe carske Rusije za koju je prethodno radio, piše u tekstu koji je objavio Glas Srpske.

Ovaj otklon od srpskog nacionaliste ka komunisti ne treba da čudi, u to vrijeme kod dijela srpske omladine ideja nacionalnog išla je pod ruku sa idejom socijalnog oslobođenja. Početkom 1930. odlazi u moskovsku obavještajnu školu čuvenog Berezina, načelnika 4. uprave Crvene armije. Mustafa je ponovo odabran u elitu kao obrazovani poliglota, izuzetno inteligentan, lukav, tvrd i hrabar agent. Za masovnu likvidaciju neprijatelja revolucije u SSSR-u regrutovana je čitava vojska često najprimitivnijih patoloških ubica, ali za taj posao u Evropi i svijetu tražili su se vanserijski “izvođači radova”. Mujka postaje agent velikog formata, lucidni planer, svjetskog akcionog radijusa. Po zadatku formira obavještajne centre u Beču, Parizu, Berlinu i Pragu gdje će stvoriti široku mrežu. Naš narod kaže: ne plete pauk mrežu radi samo jedne muve. Sa najbližim saradnicima Pavlom Bastajićem i Labudom Kusovcem započinje seriju spektakularnih akcija.

Organizuje otmice vođa bjelogardijske emigracije, širom Evrope, vrše likvidacije protivničkih špijuna, ali i niza otpadnika od boljševičkog pokreta. Tako je od “crne” došao do “crvene” ruke, one duge Staljinove ruke, koja je i na kraj svijeta stizala svoje stvarne ili izmišljene neprijatelje, u toj  ruci on je bio najefikasnije oružje. Englezima ispred nosa kradu čitav tenk, a Francuzima planove novog borbenog aviona. Sve evropske policije ga traže dok on uspješno izmiče vješto se prerušavajući. Gazda u Moskvi je zadovoljan i stižu svežnjevi novčanica za podršku. Golubić odsjeda u najluksuznijim hotelima i živi na visokoj nozi u društvu raskošnih dama. Žene je vješto koristio za izvlačenje potrebnih informacija i pokrivanje lažnih identiteta. O njegovim ljubavnim avanturama ispredale su se bajke, pa su se čak spominjale i veze sa Gretom Garbo i Marlen Ditrih. Posla je mnogo, konačno 1940. izvadiće i jedan stari trn iz Staljinove pete. Naime, drugi čovjek Oktobarske revolucije, otpadnik Lav Trocki, već dugo je izmicao sovjetskoj odmazdi. Na kraju je i na tu priču u Meksiku stavljena tačka. Iako nema pouzdanih podataka, mnogi vide Mustafine prste u toj akciji.

Kada je u pitanju rukovodstvo KPJ, nije bila tajna da  Golubić uopšte nije mirisao Tita i njegovo okruženje. Konačno, počinje i Drugi svjetski rat i on se, po specijalnom zadatku, obreo u Beogradu. Broz i društvo u strahu za svoje glave donose odluku da ga potkažu Nijemcima, što će Milovan Đilas mnogo godina kasnije i priznati. Esesovci ga hapse 6. juna 1941. i danima zvjerski muče, lomeći mu sve kosti u tijelu. Odao nije ništa, streljan je 26. juna prije ravno 80 godina i pokopan u blizini zgrade današnjeg Predsjedništva Srbije. Navodno su ga Rusi ekshumirali po oslobođenju Beograda i otpremili za Moskvu, gdje je uz visoke počasti sahranjen, ali to nije potvrđeno. Godine 1944. proglašen je za heroja Sovjetskog Saveza. To bi u najkraćem bila storija o jednom burnom životu, vođenom na oštrici mača. U filmu “Perl Harbur”, kapetan Makoli objašnjava šta  znači “vrhunska tajnost”: “To je ona misija u kojoj zaslužiš medalju koju šalju tvojoj porodici.”

“Osvetnik Kosova”

Golubić je kao komita 1912. godine bio dopisnik  sa ratišta “Ilustrovane ratne hronike”. U jednom tekstu između ostalog zabilježiće i ovo: “Tri naša druga, koja su nam nestala za vrijeme borbe kod karaule, ležali su pečeni. Svi mi četnici, sa našim šefom Tankosićem, skupili smo se i posmatrali sa neizmernom tugom tri pečena leša naših dragih drugova. Hrabri Bosanac – Krajišnik Čeliković, kolos od snage ležao je sada smanjen… Bio sam zaboravio na glad, na bol i smrt i samo sam mislio na strašnu osvetu, osvetu koju ću izvršiti kao Srbin. Osvetnik Kosova”.

(Izvor: glassrpske.com)